Исламдық қаржы
Исламдық қаржы дегеніміз не?
Исламдық қаржы - бұл шариғат (ислам құқығы) ережелеріне сәйкес келетін ақшаны басқарудың этикалық тәсілі. Мұнда пайыздар (риба), алыпсатарлық (гарар) және жасырын шарттар жоқ. Оның орнына - әділеттілік, ашықтық және әрбір шешім үшін жауапкершілік.
Барлық өнімдер екі жақтың да мүдделерін қорғайтын Шариғат нормалары - ислам құқығына сәйкес келеді.
Біз үшін қызметтерді ұсыну ғана емес, оны адал, түсінікті және сіздің құндылықтарыңызға сәйкес жасау маңызды.
Исламдық қаржының дәстүрліден айырмашылығы неде?
Исламдық қаржы пайыздарға жол бермейтіндігімен ерекшеленеді — ақша өздігінен "ақша жасай" алмайды. Оның орнына сауда, жалдау немесе серіктестік қолданылады, мұнда екі тарап та жауап береді және нәтижені бөліседі.
Алкоголь, құмар ойындар немесе темекі сияқты этикалық емес салалар мен харам салаларына алыпсатарлық пен инвестициялауға тыйым салынады. Барлығы адалдыққа, ашықтыққа және нақты пайдаға — Шариғат нормаларына толық сәйкестікке негізделген.
негізгі мақсаттары
Әділдік
жауапкершілік пен тәуекелдерді көтереді
Айқындық
ашық және түсінікті
Нақты экономика
қызметтерге және жобаларға бағытталған
қағидаттары
Рибаға (пайызға) тыйым салу
Табыс тек нақты операциялардан.
Гарарға тыйым салу
(белгісіздік және алыпсатарлық)
немесе күмәнді мәмілелер алынып тасталады.
Харам қызметтерге тыйым салу
тек халал секторларда: алкогольсіз, құмар ойындарсыз,
темекісіз және т. б.
Пайда мен
шығынды бөлу
Табыс пен шығын тараптар
арасында бөлінеді-адал
және айқын.
Нақты экономикаға
негізделу
исламдық қаржы
Исламдық қаржыландыру секторы жаһандық қаржы
жүйесінде ең жылдам дамушы сала болып қала беруде:
- ZAMAN bank тұрақты өсімді көрсетіп отыр - 2024 жылы Банктің айналымы $5 млрд құрады;
- 01.07.2025 жылға банктің кірістілігі 4,1 млрд теңгені құрады;
- 2024 жылдың қорытындысы бойынша ZAMAN bank салымдар өсімі бойынша көшбасшы болды:
— заңды тұлғалар бойынша 275% - ға 13,1 млрд теңгеге дейін
— жеке тұлғалар бюойынша 169% - ға 346,6 млн теңгеге дейін
Риба
Исламда тыйым салынған пайыздық пайда. Қарыз арқылы алынған еңбексіз және тәуекелсіз табыстың кез келген түрі әділетсіз және харам болып саналады.
Гарар
Мәмілелердегі белгісіздік пен алыпсатарлық. Түсініксіз шарттармен, тәуекелдермен немесе нәтижелермен (мысалы, құмар ойындар немесе "соқыр" сауда) мәмілелер жасауға тыйым салынады.
Мурабаха
Үстемемен сату: банк тауарды сатып алады және келісілген маржамен клиентке қайта сатады. Тұтынушылық несиеге балама ретінде қолданылады.
Мудараба
Бір тарап капиталды, ал екінші тарап басқару мен еңбекті қамтамасыз ететін серіктестік нысаны. Пайда келісім бойынша бөлінеді, шығындарды тек инвестор көтереді.
ИҚҚК (исламдық қаржыландыру қағидаттары жөніндегі кеңес, Шариғат кеңесі)
Өнімдер мен қызметтердің шариғат нормаларына сәйкестігін тексеретін ислам ғалымдарының тобы. Олардың мақұлдауынсыз өнімді халал деп санауға болмайды.
Ижара
Мүлікті немесе жабдықты жалға алу. Банк иесі болып қалады, клиент жалдау төлемдерін төлейді және соңында активті сатып ала алады. Исламда тыйым салынған барлық нәрсе: алкоголь, құмар ойындар, шошқа еті, порнография және т. б. Харам қызметіне байланысты инвестициялар немесе кірістер жол берілмейді деп саналады.
Халал
Шариғат рұқсат еткен нәрсе. Исламдық қаржыда бұл келесіні білдіреді: нақты экономиканы қолдаумен пайызсыз, алыпсатарлықсыз, шынайы мәмілелер.
Зекет
Мұсылманның мүлкін міндетті түрде тазарту: мұқтаж жандарға көмектесу үшін жыл сайынғы қайырымдылық (әдетте 2,5%). Әлеуметтік әділеттілікпен байланысты.
Исламдық банкингтегі үстеме баға – бұл классикалық банктегі пайыздық мөлшерлемемен бірдей емес. Ол бір рет белгіленеді және шарттың бүкіл мерзімі бойы өзгеріссіз қалады, яғни инфляцияға, нарықтық мөлшерлемелердің өзгеруіне немесе басқа да экономикалық факторларға тәуелсіз болады.
Үстеме баға – бұл банк үшін сауда мәмілесінен түсетін, тараптар алдын ала келіскен пайда мөлшері. Біздің өнімдерде ол кейде пайыздық формулалар арқылы есептелуі мүмкін, бұл тек есептеуге арналған ыңғайлы математикалық құрал ғана және ол риба (өсім) болып саналмайды. Бұл толықтай Шариғат талаптарына және исламдық банкинг қағидаттарына сай келеді.
Біз ашықтық қағидаты бойынша жұмыс істейміз. Клиент ең басынан бастап өзі төлеуі тиіс жалпы соманы біледі. Біздің өнімдерде жасырын комиссиялар немесе басқа да қосымша төлемдер жоқ. Үстеме баға шарттың басында белгіленіп, оның соңына дейін өзгеріссіз қалады. Бұл әділетті исламдық қаржыландыру қағидаттарына толықтай сай келеді.
Сонымен қатар мынаны түсіну маңызды: үстеме баға кейде дәстүрлі несиелердегі пайыздық мөлшерлемеден жоғары болуы мүмкін. Оның себебі — біз тек халал қаражатпен жұмыс істейміз, яғни риба (өсім) бар несиелік ақшамен емес. Мұндай жол — таза жол, ол шариғат қағидаттарына сәйкес келеді және тыйым салынған ешнәрсені қамтымайды. Дәл осындай мәмілелерде береке болады, себебі олар өсімқорлыққа емес, нақты саудаға негізделген.
Сайттағы калькулятор алдын ала мүмкіндіктеріңізді бағалауыңыз үшін шамамен есептеу нәтижесін ұсынады. Қаражат төлеудің нақты жалпы сомасы шарт рәсімделген кезде белгілі болады, өйткені онда қаржыландырудың нақты басталу күні мен әр айдағы күндер саны ескеріледі.
Қазіргі уақытта біз есептеулердегі кез келген айырмашылықтарды азайту үшін бастапқы кезеңде неғұрлым дәл нәтиже беретін жаңа калькуляторды әзірлеп жатырмыз.